Ο Σπηλαιολογικός Όμιλος Κρήτης ιδρύθηκε το 1999 στο Ηράκλειο της Κρήτης από σπηλαιολόγους και φυσιολάτρες με σκοπό τη γνωριμία με τον άγνωστο υπόγειο κόσμο και την προώθηση της εξερεύνησης και της μελέτης του. Από το 1999 ο Όμιλος έχει αναπτύξει σειρά δραστηριοτήτων που αφορούν τη διοργάνωση και συμμετοχή σε αποστολές εξερεύνησης, την εκπαίδευση σε σπηλαιολογικές τεχνικές, δράσεις ευαισθητοποίησης των ενηλίκων και των παιδιών για τη σημασία της μελέτης των σπηλαίων κ.ά.
Η μελέτη των καρστικών μορφών επιτυγχάνεται με την ενεργή συμμετοχή και εθελοντική συνδρομή των μελών του είτε στο πλαίσιο εξερευνητικών εξορμήσεων είτε με την εξειδικευμένη γνώση τους σε θέματα γεωλογίας, οικολογίας και βιολογίας, ανθρωπολογίας και αρχαιολογίας, τοπογραφίας, χαρτογραφίας, φωτογράφησης, αλλά και εκπαίδευσης.
Ο όμιλος είναι ιδρυτικό μέλος της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (Σ.Ο.Ε.) και της Ελληνικής Ομάδας Σπηλαιοδιάσωσης.
Σήμερα αριθμεί περίπου 50 μέλη και διοικείται από 7μελές διοικητικό συμβούλιο.
Τα κύρια πεδία δράσης του Ομίλου είναι η διοργάνωση ή/και συμμετοχή σε αποστολές εξερεύνησης κυρίως στην Κρήτη, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας και στο εξωτερικό με σκοπό την ανακάλυψη νέων καρστικών (γεω)μορφών (σπηλαίων, σπηλαιοβαράθρων, υπόγειων ποταμών, γλυφών κ.α.), την καταγραφή τους με σύγχρονες μεθόδους χαρτογράφησης και φωτογράφησης και τη δημοσιοποίηση στο ευρύ κοινό της γνώσης που αποκτάται με εκδόσεις και παρουσιάσεις.
Η εκπαίδευση, η οποία παρέχεται στο πλαίσιο ετήσιων σεμιναρίων δίμηνης διάρκειας, αποτελεί μία από τις βασικές δραστηριότητες του Ομίλου, καθώς μέσα από μια ολοκληρωμένη και συστηματική διαδικασία απόκτησης θεωρητικών γνώσεων και άσκησης σε εξειδικευμένες πρακτικές ασφαλούς προσπέλασης των σπηλαίων, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τον υπόγειο κόσμο, αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις ευκαιρίες μελέτης τους.
Ο Όμιλος λαμβάνει ιδιαίτερη μέριμνα για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, δηλαδή τη βιωματική επαφή των παιδιών με τον κόσμο των σπηλαίων. Σκοπός είναι η ευαισθητοποίηση του ατόμου από νεαρή ηλικία για την αξία των σπηλαίων και της φύσης γενικά και η καλλιέργεια φιλοπεριβαλλοντικής κουλτούρας.
Ο ΣΠ.Ο.Κ. διατηρεί συνεργασία με τοπικές και περιφερειακές αρχές με σκοπό την από κοινού προώθηση της προστασίας και διάσωσης των σπηλαίων που αποτελούν ξεχωριστούς πόρους της φυσικής μας κληρονομιάς. Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις συνεργασιών που έχει αναπτύξει μέχρι σήμερα είναι:
1. Η συμβολή στις ενέργειες άντλησης νερού από το Υπόγειο ποτάμι–σπήλαιο Άνω Περιστεράς (συνεργασία με δήμο Ιτάνου)
Κατόπιν αιτήματος του Δήμου Ιτάνου Νομού Λασιθίου ο Σπηλαιολογικός Όμιλος Κρήτης οργάνωσε τη λεπτομερή χαρτογράφηση του παραπάνω υπόγειου αγωγού με σκοπό τον εντοπισμό του ακριβούς σημείου μιας πιθανής γεώτρησης και τη γνωμοδότηση αναφορικά με την ποσότητα του τρεχούμενου νερού προκειμένου να πραγματοποιηθεί γεώτρηση στην περιοχή. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν σε συνεργασία με τον Πανεπιστημιακό Σπηλαιολογικό Οργανισμό της Lille Γαλλίας (επωνυμία: LUC) και το διευθυντή – τοπογράφο της Δημοτικής Επιχείρησης ύδρευσης και Αποχέτευσης Σητείας. Το έργο ολοκληρώθηκε και αναμένονται οι αναγκαίες εγκρίσεις από τις υπηρεσίες ΠΕΧΩ για την εκτέλεση της γεώτρησης.
2. Η διοργάνωση φεστιβάλ καθαρισμού σπηλαίων (συνεργασία με δήμο Ιτάνου)
Το 2005, σε συνεργασία με το Δήμο Ιτάνου, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καρυδίου και την Οικολογική Ομάδα Σητείας ο Όμιλος διοργάνωσε πενθήμερο φεστιβάλ οικολογίας και πολιτισμού με αντικείμενο τον καθαρισμό των σπηλαίων και κατά συνέπεια και των πηγών της περιοχής της Σητείας, και με απώτερο σκοπό την ευαισθητοποίηση-αφύπνιση των νέων και των κατοίκων γενικότερα της περιοχής.
Στο φεστιβάλ συμμετείχαν 100 άτομα από όλη την Ελλάδα, σπηλαιολόγοι και εθελοντές οι οποίοι, κατόπιν, έγιναν πρεσβευτές της ανάγκης για έλεγχο της αυθαίρετης ρήψης απορριμμάτων και της σημασίας της προστασίας των υπόγειων υδροφόρων από την καθαρότητα των οποίων εξαρτάται και η υγεία των καταναλωτών. Το φεστιβάλ χρηματοδοτήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς.